ગુજરાતની એક આખી પેઢી જેમના પાપડ ખાઈને મોટી થઈ એવા જસવંતી બેન પોપટ ગાથા સ્ત્રી સશક્તિકરણનું શ્રેષ્ઠ ઉદાહરણ
પદ્મ પુરસ્કાર એ દેશનું સૌથી ગૌરવાંન્વિત નાગરિક સન્માન છે. આ વર્ષે 7 લોકોને પદ્મ વિભૂષણ, 10 લોકોને પદ્મ ભૂષણ અને 102 લોકોને તેમની ઉત્કૃષ્ટ કામગીરી માટે પદ્મ પુરસ્કાર આપવામાં આવ્યા છે. જેમાં 93 વર્ષિય ગુજરાતી મહિલા જસવંતીબેન જમનાદાસ પોપટને પણ ગણતંત્ર દિવસે ‘ટ્રેડ એન્ડ ઈન્ડસ્ટ્રીઝ’માં પદ્મ પુરસ્કાર મળ્યો છે. લિજ્જત પાપડના માલિક તરીકે તેઓ જાણીતા છે. તેઓ મૂળ કાઠિયાવાડના હાલારી લોહાણા સમાજમાંથી આવે છે. હાલ તેઓ મુંબઈ રહે છે અને આજે પણ તેમનું મેનેજમેન્ટના વિદ્યાર્થીઓને ભણાવી શકાય તેવું છે.
જીવતરની એક સદીની નજીક પહોંચેલા જસવંતીબેન તેમના જમાનામાં જ્યારે દિકરીઓને ભણાવવાનું ચલણ ઓછુ હતું ત્યારે પણ એકાદ બે ચોપડી ભણેલા હતા. ગૃહિણી તરીકેની તમામ ફરજો બજાવતા બાકી રહેતા સમયનું શું કરવું તે પ્રશ્નનો જવાબ તેમને જડી ગયો અને ઈ.સ. 1950માં તેમણે પોતાના ઘરમાં જ પાપડ બનાવવાનું શરૂ કરી દીધું. ધીરે ધીરે પાડોશમાં, તેમની ગલીમાં અને પછી આખાય શહેરમાં તેમના પાપડ જાણીતા થવા લાગ્યા. આર્થિક વળતર પણ સારૂ મળતું થઈ ગયું.
હવે શરૂ થઈ જસવંતીબેનની સફળતાની ગાથા. ગુજરાતી લોહાણામાં જન્મજાત જોવા મળતી વેપારી સૂજ તો તેમનામાં હતી જ. ઈ.સ. 1959માં તેમણે પોતાની સંસ્થાની નોંધણી કરાવી. શરૂઆતમાં સાત જેટલી તેમના જેવી પરિશ્રમી મહિલાઓને સભ્ય બનાવી તેઓ પોતે સંચાલક બન્યા. તેમણે 200 રૂપિયાની લોન લઈને મૂડી ઉભી કરી અને પાપડનો ગૃહ ઉદ્યોગ શરૂ કર્યો. અને પોતાના પાપડને સરસ મજાનું “લિજ્જત પાપડ” નામ આપ્યું.
ધીમે ધીમે ધંધો વિકસતો ગયો. લોકોમાં એમના પાપડની માંગ વધતી ગઈ..બહેનોની સંખ્યા વધતી ગઈ. પાપડ તૈયાર કરવાં, પેકિંગ, માર્કેટીંગ, વેચાણ હિસાબો બધું જ મહિલાઓ કરતી રહી. લિજ્જત પાપડ એક પ્રતિષ્ઠિત નામ બની ગયું. ટી. વી.ઉપર એની જાહેરાત અને કર્ણપ્રિય જિંગલ,લિજજત પાપડ ઘેરઘેર જાણીતાં બન્યાં. અખબારોનાં પેજ હોય કે જાહેરાતોનું જગત લિજજત એક ઇજજતદાર નામ બની ગયું. જે આજે પણ મશીનથી નહીં પરંતુ હાથે બનાવેલા પાપડ બજારમાં મુકે છે. એનો આગવો ટેસ્ટ છે.
બસ્સો રૂપિયાની મૂડીથી શરૂ થયેલી આ પ્રવૃત્તિ આજે વરસે દહાડે 800 કરોડનું ટર્નઓવર કરતો ધીકતો બિઝનેસ છે. એક ઇન્ડસ્ટ્રી છે. એક નાનકડી શાખાની જગ્યાએ આજે 82 જેટલા પાપડ તૈયાર કરતા એકમો જસવંતીબેનના વડપણ હેઠળ હજારો બહેનોને રોજગારી આપે છે. મહિલાઓને સ્વમાન અને મોભો આપી સામાજિક દરજ્જો આપ્યો છે. તેમને મળેલો પદ્મ પુરસ્કાર તેમની પ્રવૃત્તિને મળેલો ઉચ્ચ ઉપહાર છે.
બઈમાં વસતાં 93 વર્ષિય આ જાજરમાન મહિલા આજે પણ કાર્યરત છે. દરરોજ સંસ્થાનાં કામો કરે છે. મેનેજમેન્ટ સહિત તમામ કામો સ્વસ્થતાથી કરે છે. બીજા માળે આવેલા નિવાસથી નીચે સંસ્થા સુધીનાં પગથિયાં કોઇની પણ મદદ વગર ચડઉતર કરે છે. ચહેરા ઉપર નરી પ્રસન્નતા છે. કર્મયોગનું અદભૂત ઓજસ છે. જસવંતીબેનની ગાથા અનેક મહિલાઓ માટે પ્રેરણાના પથ સમાન છે.