હવાના પ્રદૂષણથી દેશની જીડીપીને પણ નુકશાન થઈ રહ્યું છે! શું થયો અભ્યાસ?

એક નવા અભ્યાસમાં સામે આવ્યું છે કે વાયુ પ્રદૂષણથી થતા અકાળ મૃત્યુ અને રોગોને લીધે વર્ષ 2019 માં ભારતમાં રૂ. 2.6 લાખ કરોડનું આર્થિક નુકસાન થયું હતું, જે કુલ સ્થાનિક ઉત્પાદન (જીડીપી) ના 1.4 ટકા છે. અભ્યાસમાં એમ પણ કહેવામાં આવ્યું છે કે ગયા વર્ષે દેશમાં 17 લાખ મૃત્યુ (કુલ મૃત્યુના 18 ટકા) નું કારણ હવાનું પ્રદૂષણ હતું.

હવા પ્રદૂષણના સ્વાસ્થ્ય અને આર્થિક પ્રભાવ અંગે ‘લેન્સેટ પ્લેનેટરી હેલ્થ’માં મંગળવારે પ્રકાશિત એક વૈજ્ઞાનિક દસ્તાવેજ મુજબ, ભારતમાં ઘરેલું વાયુ પ્રદૂષણમાં ઘટાડો થયો છે, જેના કારણે 1990 અને 2019 ની વચ્ચે તેની મૃત્યુદરમાં 64 ટકાનો ઘટાડો થયો છે. આ સમયગાળા દરમિયાન, આઉટડોર હવાના પ્રદૂષણને કારણે મૃત્યુ દરમાં 115 ટકાનો વધારો થયો છે.

કેટલાક રાજ્યોના જીડીપી કરતા પણ વધુ નુકસાન

વૈજ્ઞાનિક દસ્તાવેજ મુજબ વાયુ પ્રદૂષણને કારણે આર્થિક નુકસાન ઉત્તર અને મધ્ય ભારતના રાજ્યોના જીડીપી કરતા વધારે છે. અને તે ઉત્તરપ્રદેશમાં (જીડીપીના ૨.૨ ટકા) અને તે પછી બિહારમાં (જીડીપીના બે ટકા) સૌથી વધુ છે. અંગ્રેજી અખબાર ઈન્ડિયન એક્સપ્રેસના અહેવાલ મુજબ, વિશ્લેષણ દર્શાવે છે કે રાજસ્થાનમાં દરેક રાજ્યમાં વાયુ પ્રદૂષણને કારણે થયેલા કુલ મૃત્યુમાં સૌથી વધુ 21.2%, પશ્ચિમ બંગાળમાં 20.8%, ઉત્તર પ્રદેશમાં 19.5%, હરિયાણા, બિહારમાં 19% મૃત્યુ થાય છે. 18.8 ટકા, ગુજરાતમાં 18.9 ટકા, ઉત્તરાખંડમાં 18.6 ટકા અને દિલ્હીમાં 18.2 ટકા.

પ્રદૂષણ કાબૂમાં કરાય તો મૃત્યુદર ઘટાડી શકાય છે

પબ્લિક હેલ્થ ફાઉન્ડેશન ઈન્ડિયાના પ્રોફેસર લલિત ડંડોના કહે છે કે જો પ્રદૂષણને કાબૂમાં કરવામાં આવે તો તેના કારણે થતાં 18 ટકા મૃત્યુ ટાળી શકાય છે. એનઆઈટીઆઈ આયોગના સભ્ય પ્રોફેસર વિનોદ પાલ કહે છે કે આ વૈજ્ઞાનિક દસ્તાવેજ ભારતમાં વાયુ પ્રદૂષણ અંગેના તાજેતરના પુરાવા રજૂ કરે છે, જે આરોગ્યને થતા નુકસાનના આર્થિક પ્રભાવને વ્યક્ત કરે છે. તેમણે કહ્યું, ‘ભારતે હવાના પ્રદૂષણને ઘટાડવા માટે ઘણી મહત્વપૂર્ણ પહેલ કરી છે. આ કાગળ વલણો અને દરેક રાજ્યની વર્તમાન સ્થિતિનું મજબૂત આકારણી રજૂ કરે છે અને તે પ્રકાશિત કરે છે કે દરેક રાજ્યની વિશિષ્ટ પરિસ્થિતિના આધારે હવાના પ્રદૂષણ નિયંત્રણના પ્રયત્નોમાં વધારો કરવા માટે તે ઉપયોગી થશે. ‘