ત્રિપુરાની શાળાઓ અને કોલેજોમાં અભ્યાસ કરતા 800 થી વધુ વિદ્યાર્થીઓ એચઆઈવીથી સંક્રમિત જોવા મળ્યા છે. તાજેતરના સમયમાં ત્રિપુરામાં HIV-AIDSના કેસોમાં ઝડપથી વધારો થયો છે. વિદ્યાર્થીઓમાં HIV સંક્રમણ ફેલાવવાનું સૌથી મોટું કારણ ઈન્જેક્શન દવાઓનું વ્યસન છે. આવી સ્થિતિમાં, શું તમે જાણો છો કે ઈન્જેક્શન દવાઓ કેવી રીતે એચઆઈવીનો ચેપ લાવી રહી છે?
ત્રિપુરામાં HIV-AIDSના કેસ સતત વધી રહ્યા છે. ચોંકાવનારા સમાચાર સામે આવ્યા છે કે અહીં 800 થી વધુ વિદ્યાર્થીઓ HIV પોઝીટીવ મળી આવ્યા છે. કેટલાક મૃત્યુ પણ પામ્યા છે.
ત્રિપુરાની એઇડ્સ કંટ્રોલ સોસાયટીના એક અધિકારીએ જણાવ્યું હતું કે તાજેતરમાં 828 વિદ્યાર્થીઓ એચઆઇવીથી સંક્રમિત જોવા મળ્યા હતા, જ્યારે 47 વિદ્યાર્થીઓ એઇડ્સના કારણે મૃત્યુ પામ્યા હતા. અધિકારીઓએ જણાવ્યું કે ત્રિપુરામાં દરરોજ પાંચથી સાત નવા દર્દીઓ સામે આવી રહ્યા છે. જો કે, ત્રિપુરાના આરોગ્ય મંત્રાલયે સ્પષ્ટ કર્યું છે કે 828 કેસ અને 47 મૃત્યુના આંકડા એપ્રિલ 2007 થી મે 2024 વચ્ચેના છે.
અધિકારીએ કહ્યું કે જો એચઆઈવી સંક્રમિત વિદ્યાર્થી દ્વારા ઉપયોગમાં લેવાતી ઈન્જેક્શનની સોયનો ઉપયોગ અન્ય વિદ્યાર્થી દ્વારા કરવામાં આવે તો ચેપ તેનામાં પણ ફેલાય છે. વિદ્યાર્થીઓમાં HIV ફેલાવાનું મુખ્ય કારણ ઈન્જેક્શન દવાઓનો ઉપયોગ છે. ત્રિપુરાની 220 શાળાઓ અને 24 કોલેજ-યુનિવર્સિટીમાં HIVના આ કેસ નોંધાયા છે.
એઇડ્સ કંટ્રોલ સોસાયટીના જોઇન્ટ ડાયરેક્ટર સુભ્રજીત ભટ્ટાચારીએ જણાવ્યું હતું કે એચઆઇવીનો ચેપ લાગ્યો હોય તેવા મોટાભાગના વિદ્યાર્થીઓ સમૃદ્ધ પરિવારમાંથી આવે છે. તેમના માતા-પિતા બંને સરકારી નોકરીમાં છે અને તેઓ તેમના બાળકોની માંગણી પૂરી કરવામાં અચકાતા નથી. માતા-પિતાને ખ્યાલ આવે છે કે તેમનું બાળક ડ્રગ્સનું વ્યસની છે ત્યાં સુધીમાં ઘણું મોડું થઈ ગયું હોય છે.
તેમણે કહ્યું કે મે 2024 સુધીમાં એન્ટી-રેટ્રોવાયરલ થેરાપી કેન્દ્રોમાં કુલ 8,729 કેસ નોંધાયા છે. HIV સંક્રમિત લોકોની કુલ સંખ્યા 5,674 છે, જેમાંથી 4,570 પુરૂષો અને 1,103 મહિલાઓ છે. ચેપગ્રસ્ત પૈકી એક ટ્રાન્સજેન્ડર છે.
એચઆઈવી દર્દી ઈન્જેક્શન દ્વારા ડ્રગ્સનો વ્યસની બની રહ્યો છે
HIV સંક્રમણ ફેલાવવાનું સૌથી વધુ જોખમ અસુરક્ષિત સેક્સ દ્વારા છે. ભારતમાં પણ 1986માં સેક્સ વર્કર્સમાં HIV સંક્રમણનો પ્રથમ કેસ નોંધાયો હતો. આ સિવાય દવાઓના ઈન્જેક્શનને કારણે પણ HIV સંક્રમણ ફેલાય છે.
યુનાઈટેડ નેશન્સનો એક અહેવાલ જણાવે છે કે સમગ્ર વિશ્વમાં લગભગ 1.25 અબજ લોકો ડ્રગ્સનું ઈન્જેક્શન લે છે. વિશ્વના ઘણા ભાગોમાં, દવાઓના ઇન્જેક્શનને કારણે એચઆઇવીના કેસ ઝડપથી વધી રહ્યા છે. યુનાઈટેડ નેશન્સનું કહેવું છે કે જે લોકો દવાઓનું ઈન્જેક્શન આપે છે તેમને એચઆઈવીનો ચેપ લાગવાનું જોખમ 22 ગણું વધારે હોય છે.
એક અંદાજ મુજબ ભારતમાં બે લાખ લોકો ઈન્જેક્શન દ્વારા દવાઓ લે છે. નેશનલ એઈડ્સ કંટ્રોલ ઓર્ગેનાઈઝેશન (NACO) નો અહેવાલ દર્શાવે છે કે ભારતમાં એચઆઈવી સંક્રમિત લોકોમાં 6% થી વધુ એવા લોકો હતા જેમણે ઈન્જેક્શન દવાઓનો ઉપયોગ કર્યો હતો. આ રિપોર્ટ 2017માં આવ્યો હતો. સ્વાભાવિક છે કે આ આંકડો વધુ વધ્યો હશે.
NACO અનુસાર, ભારતમાં ઈન્જેક્શન દવાઓના કારણે મિઝોરમ સૌથી વધુ HIVથી સંક્રમિત છે. મિઝોરમમાં એચઆઈવીથી સંક્રમિત લોકોમાંથી લગભગ 20% લોકોએ ઈન્જેક્શન દવાઓનો ઉપયોગ કર્યો હતો. દિલ્હી બીજા સ્થાને છે, જ્યાં આવા સંક્રમિત લોકોની સંખ્યા 16% થી વધુ છે.
2019 અને 2020માં એક અભ્યાસ હાથ ધરવામાં આવ્યો હતો. આ અભ્યાસ 2,697 લોકો પર કરવામાં આવ્યો હતો જેઓ ઈન્જેક્શન દ્વારા દવાઓ લેતા હતા. આ સમયગાળા દરમિયાન, તેમનો HIV ટેસ્ટ લેવામાં આવ્યો હતો, જેમાં 21.19% લોકો પોઝિટિવ જોવા મળ્યા હતા. આ જણાવે છે કે ઈન્જેક્શન દવાઓના કારણે HIV કેટલી ઝડપથી ફેલાઈ રહ્યો છે.
આ અભ્યાસમાં સામેલ લગભગ 99% લોકોએ હેરોઈન લેવાનું સ્વીકાર્યું. હેરોઈનનું ઈન્જેક્શન લેનારાઓમાંથી 21.3% એચઆઈવી સંક્રમિત હોવાનું જણાયું હતું. આટલું જ નહીં, અભ્યાસમાં 54% થી વધુ સહભાગીઓએ ઇન્જેક્શન શેર કરવાનું સ્વીકાર્યું. દવાઓ માટે ઇન્જેક્શન વહેંચનારાઓમાં, 24% થી વધુ લોકોએ HIV પોઝિટિવનું પરીક્ષણ કર્યું.
HIV કેટલો ખતરનાક છે?
HIV એટલે હ્યુમન ઇમ્યુનોડેફિસિયન્સી વાયરસ. આ વાયરસ શરીરની રોગપ્રતિકારક શક્તિ પર હુમલો કરે છે અને તેને એટલો નબળો પાડે છે કે શરીર હવે અન્ય કોઈપણ ચેપ અથવા રોગનો સામનો કરવા સક્ષમ નથી.
એચઆઇવી એ એક વાયરસ છે જેની સમયસર સારવાર ન કરવામાં આવે તો પાછળથી એઇડ્સમાં પરિવર્તિત થાય છે. હજુ સુધી તેની કોઈ નક્કર સારવાર નથી. પરંતુ કેટલીક દવાઓની મદદથી વાયરલ લોડ ઘટાડી શકાય છે.
વર્લ્ડ હેલ્થ ઓર્ગેનાઈઝેશન (ડબ્લ્યુએચઓ) અનુસાર, એચઆઈવી અને એઈડ્સના કારણે વિશ્વભરમાં ચાર કરોડથી વધુ લોકોએ જીવ ગુમાવ્યા છે. 2022 ના અંત સુધીમાં, વિશ્વભરમાં લગભગ 4 કરોડ લોકો HIV-AIDS સાથે સંઘર્ષ કરી રહ્યા હતા. એકલા 2022 માં, વિશ્વભરમાં આ રોગને કારણે છ લાખથી વધુ મૃત્યુ થયા હતા.
NACO અનુસાર, 2023 સુધીમાં ભારતમાં 25 લાખથી વધુ લોકો HIVથી સંક્રમિત હતા. ગયા વર્ષે HIV-AIDSના 68,451 નવા કેસ નોંધાયા હતા. જ્યારે આ બીમારીને કારણે 35 હજાર 866 લોકોના મોત થયા છે.
HIV થી AIDS…આ રીતે વાયરસ ફેલાય છે
અસુરક્ષિત સંભોગ અને સંક્રમિત લોહીના સંપર્કમાં આવવાને કારણે HIVનું જોખમ વધે છે. યોગ્ય સમયે તેની સારવાર શરૂ કરવી ખૂબ જ મહત્વપૂર્ણ છે. અમેરિકાના સેન્ટર ફોર ડિસીઝ કંટ્રોલ (CDC) મુજબ, જ્યારે એચઆઈવીનો ચેપ લાગે છે, ત્યારે ફ્લૂ જેવા લક્ષણો દેખાય છે, જેમ કે તાવ, ગળામાં દુખાવો અથવા નબળાઈ. આ પછી, જ્યાં સુધી એઇડ્સ વિકસિત ન થાય ત્યાં સુધી આ રોગમાં કોઈ લક્ષણો દેખાતા નથી. એઇડ્સના કિસ્સામાં, વજન ઘટવું, તાવ અથવા રાત્રે પરસેવો, થાક અને નબળાઇ જેવા લક્ષણો જોવા મળે છે. સામાન્ય રીતે, એચઆઇવી એઇડ્સમાં રૂપાંતરિત થવા માટે ત્રણ તબક્કા લે છે.
પ્રથમ તબક્કો:
HIV ચેપ વ્યક્તિના લોહીમાં ફેલાય છે. આ સમયે, અન્ય ઘણા લોકોમાં ચેપ ફેલાવવાનું જોખમ સૌથી વધુ છે. આ તબક્કામાં ફ્લૂ જેવા લક્ષણો જોવા મળે છે. જો કે, કેટલીકવાર ચેપગ્રસ્ત વ્યક્તિને કોઈ લક્ષણો પણ લાગતા નથી.
બીજો તબક્કો:
આ તે તબક્કો છે જેમાં ચેપગ્રસ્ત વ્યક્તિમાં કોઈ લક્ષણો દેખાતા નથી, પરંતુ વાયરસ સક્રિય રહે છે. ઘણી વખત 10 વર્ષથી વધુ સમય પસાર થાય છે, પરંતુ વ્યક્તિને દવાની જરૂર નથી. આ સમય દરમિયાન વ્યક્તિ ચેપ ફેલાવી શકે છે. આખરે વાયરલ લોડ વધે છે અને વ્યક્તિ લક્ષણો બતાવવાનું શરૂ કરે છે.
ત્રીજો તબક્કો:
જો એચ.આય.વીની જાણ થતાં જ દવા શરૂ કરવામાં આવે તો આ સ્ટેજ સુધી પહોંચવાની શક્યતા ઘણી ઓછી હોય છે. એચઆઈવીનો આ સૌથી ગંભીર તબક્કો છે, જેમાં વ્યક્તિ એઈડ્સનો ભોગ બને છે. જ્યારે કોઈ વ્યક્તિને એઈડ્સ હોય છે, ત્યારે વ્યક્તિમાં વાયરલ લોડ ખૂબ જ વધી જાય છે અને તે તદ્દન ચેપી બની જાય છે. આ તબક્કે, વ્યક્તિ માટે સારવાર વિના 3 વર્ષ પણ જીવવું મુશ્કેલ છે.
કેવી રીતે સાચવવું?
એચ.આય.વી સંક્રમણ ફેલાવવાનું સૌથી વધુ જોખમ અસુરક્ષિત સેક્સ દ્વારા છે. ભારતમાં પણ સેક્સ વર્કર્સમાં એચઆઈવીનો પ્રથમ કેસ નોંધાયો હતો. તેથી, સેક્સ કરતી વખતે સાવચેતી રાખવાની ખાતરી કરો. આ સિવાય ઈન્જેક્શનની દવાઓ લેનારાઓથી પણ દૂર રહેવું જોઈએ.
જો એચઆઈવી મળી આવે તો ગભરાવાની જગ્યાએ તરત જ એન્ટિ-રેટ્રોવાયરલ થેરાપી શરૂ કરો, કારણ કે એચઆઈવી શરીરને ખૂબ જ નબળું બનાવે છે અને ધીમે ધીમે અન્ય રોગો પણ તેની અસર કરવા લાગે છે. જો કે હજુ સુધી તેનો કોઈ ઈલાજ નથી, પરંતુ દવાઓ દ્વારા તેનાથી બચી શકાય છે.